رنگ کاری چوب

هرآنچه از رنگ کاری چوب باید بدانیم؟
رنگ کردن چوب علاوه بر مقاومت و ماندگاری بیشتر سبب ایجاد ظاهری متفاوت‌تر و جذاب‌تر در چوب خواهد شد. البته لازم به ذکر است که انتخاب مناسب نوع رنگ عامل بسیار مهمی در ماندگاری چوب است. چرا که در بسیاری از مصنوعات و لوازم چوبی به علت انتخاب اشتباه رنگ، پس از مدتی، چوب، دچار آسیب دیدگی می‌شود. همانطور که می‌دانید، در صنعت چوب، پس از تولید و ساخت محصولات چوبی، مهمترین و حساس‌ترین بخش، رنگ کاری آن است. اکثر افراد فکر می‌کنند که این کار ساده است و افراد به راحتی می‌توانند با قلم مو یا پیستوله رنگ، اقدام به رنگ کاری چوب کنند. اما اینطور نیست، در صورتی که رنگکاری را حرفه‌ای و ماهرانه انجام ندهید، پس از مدتی سازه یا وسیله چوبی دچار رنگ پریدگی و آسیب خواهد شد. از این رو باید حتما اصول اولیه و فوت و فن آن را بدانید تا بتوانید کار رنگ روی انواع چوب را حرفه ای انجام دهید. با شناخت این اصول، پس از ساخت و مونتاژ کار چوبی خود، رنگ کاری بدون مشکل خواهید داشت و با خیال راحت می‌توانید از آن وسایل استفاده کنید، بدون اینکه نگران رنگ پریدگی آن باشید.

در صنعت چوب مانند صنایع دیگر، هر مرحله از کار باید طبق اصول و قواعد خاصی انجام گیرد تا کاری بی‌نقص داشته باشید. اگر مرحله رنگ چوب، به درستی و طبق اصول خود انجام گیرد، کاری زیبا برای خود و مشتریان خواهید داشت. یکی از مواردی که می‌توانید با شناخت و نحوه رنگ کردن چوب انجام دهید، رنگکاری وسایل قدیمی و رنگ و رو رفته است زیرا افراد، تمایل زیادی به نگهداری آنها دارند. اما زمانیکه رنگ آنها می‌رود زیبایی کار نیز از بین خواهد رفت، از این رو به فکر ترمیم و بازسازی آن می‌افتند. با این کار درآمد زیادی کسب خواهید کرد؛ زیرا وسایل، ارزش زیادی دارد و با رنگ کاری اصولی ضمن آسیب نرسیدن به کار، جلوه آن را مجدد به کار بر می‌گردانید. یکی دیگر از موارد، برای کسب درآمد با این مهارت، رنگ کاری پروژ‌های خام است که می‌توانید از کارگاههایی که تولید انبوه دارند، با کمترین هزینه خریداری کنید.

جنس چوب در کیفیت پوششی انواع مختلف رنگ چوب بسیار موثر و مهم است. باید این نکته را مدنظر بگیرید که چوب‌های مختلف، دارای رنگ جذب متفاوت هستند و یکی از مهم‌ترین تفاوت چوب‌ها همین خاصیت رنگ پذیری آن‌ها می‌باشد. برای مثال چوب نراد یکی از انواع چوب‌هایی است که رنگ را به صورت خیلی غیرنواختی جذب می‌کند بنابراین اگر سطح چوب را با مراحل پیش از رنگ کاری آماده نکنیم قطعا نتیجه کار بسیار نامرتب است. البته لازم است بدانید برای چوب‌هایی مانند نراد و کاج که خاصیت رنگ پذیری نامناسبی دارند، در بازارهای بین‌المللی، ماده‌ای عرضه می‌شود که توصیه می‌کنند قبل از زدن رنگ اصلی بر سطح چوب از این ماده استفاده کنند.

• زیرسازی چوب
زیرسازی چوب آن چنان اهمیت دارد که باید بیشترین زمان خود را برای رنگ کاری روی این قسمت بگذارید تا مرتب و دقیق انجام گیرد. فقط رنگ کاری چوب نیست که مشکلات سطح کار را از بین نمی‌برد، از این جهت باید با انجام مواردی به برطرف کردن نواقص سطح کار بپردازید، سپس کار رنگ را شروع کنید. زیرسازی چوب شامل تمیز کردن سطح چوب، بتونه کاری، پر کردن درزها و ترک‌های موجود روی سطح کار، سنباده زنی و غیره می‌باشد.

• حذف گره و درزهای چوب
با قطع چوب مشکلاتی در آن مانند گره، پوسیدگی، شکستگی و صمغ مشاهده خواهد شد که این مشکلات به شاخه و تنه درخت وارد می‌شود. مشکلات گره و صمغ می‌تواند باعث کاهش مقاومت، نیرو و تحمل سازه‌هایی مانند مبلمان، سرویس خواب، قایق، وسایل ورزشی، اداری و موارد مشابه دیگر شود. مقاومت انواع چوب بستگی به میزان گره، نوع گره و موقعیت آنها روی چوب دارد که باید آنها را برطرف کرد تا سازه چوبی با کیفیت و استاندارد، تولید و ساخته شود.

• بتونه کاری چوب
آموزش بتونه کاری چوب قبل از استفاده از بتونه و رنگ کردن چوب، اهمیت زیادی دارد زیرا باید با مواد لازم تهیه ملات یا بتونه آشنا باشید تا بدانید از کدام مواد باید برای تهیه بتونه وسایل موردنظر استفاده کرد. همچنین لازم است وسایل و ابزارآلات اولیه و با کیفیت برای بتونه کاری را از قبل، تهیه کنید تا در حین کار، دچار مشکل نشوید. با توجه به اینکه چوب در انواع طرح و رنگ موجود است، باید مطابق با رنگ چوب و رنگ نهایی، مواد اولیه بتونه را آماده کرد؛ زیرا ترکیب مواد اشتباه، باعث آسیب به سطح کار خواهد شد. به عنوان مثال با ترکیب مواد گل‌های معدنی رنگی، سریش، مل و آب می‌توان بتونه‌ای ساخت که مطابق با رنگ چوب بلوط یا چوب‌های مشابه دیگر باشد. با ترکیب مواد بتونه می‌توان از رنگ‌‌های شفاف یا آستری روی سطوح چوبی استفاده کرد. باید به این نکته نیز توجه داشت که مثلا برای چوب‌های ام دی اف باید از بتونه مخصوص ام دی اف استفاده کرد تا از متورم شدن چوب آن جلوگیری شود.

انواع مختلف بتونه چوب شامل موارد زیر است:
بتونه چوب پایه حلّال: ترکیباتی از فیبرهای چوبی با لاک الکل و روغن است. مناسب برای صیقل دادن یا جلا دادن مبلمان.
بتونه با ترکیب وینیل: سبک وزن، سریع خشک می شود و مناسب برای ایراد های کوچک چوب آلات ساختمان و دیوارها
بتونه نقاش: جهت تعمیر نقص های کوچک موجود در چوب های فضای بیرونی. بر پایه روغن است و قابل انعطاف باقی می ماند. به مرور زمان شکسته و یا در باران شسته نمی شود. برای پر کردن سوراخ ها یا ترک های کوچک و نهایتاً متوسط
بتونه بر پایه آب: به رنگ سفید و با عناوین دیگر مثل بتونه سنگی نیز عرضه می شود. مناسب برای تعمیر چوب آلات رنگ شده داخل و خارج ساختمان. سنباده زنی آن دشوار است. جهت سطوح زیرین استفاده می شود.
بتونه پایه روغن: کارآمدتر از بتونه مبتنی بر آب است. مناسب برای پر کردن ترک ها و سوراخ های کوچک در کلیه چوب آلات رنگ شده. بهترین گزینه برای صاف کردن سطوح چوبی ترک خورده خشک.
بتونه چوب اپوکسی: از لحاظ ساختاری قوی ترین بتونه محسوب می شود. از چوب، سخت تر است و می تواند مانع از گسترش ترک ها شود. در هنگام خشک شدن، ظاهری شبیه به پلاستیک دارد، بنابراین بعد از استفاده از این بتونه سطح باید رنگ شود.
بتونه لاتکس کف: از مزیت های آن فیلر مخصوص پر کردن شکاف های قبل از پرداخت نهایی است. این بتونه سخت است، به سرعت خشک می شود و دارای رنگ های متنوع قابل تطبیق با رنگ چوب است. در معرض آب، نرم می شود، عدم استفاده برای کاربردهای سطح خارجی اما مناسب برای تمام سطوح داخلی.

• سنباده زنی چوب
سنباده از انواع ابزارهای کاربردی و ضروری در صنعت چوب است که در انواع مدل و سایز تولید شده است. از انواع آن می‌توان به سنباده لرزان، سنباده دستی، سنباده دیسکی و سنباده نواری اشاره کرد. بنابراین افراد می‌توانند نسبت به نیاز و کار خود هر کدام از آنها را انتخاب و خریداری نمایند. در فرآیند ساخت وسایل چوبی، سنباده زدن وسایل یکی از مهمترین و آخرین مراحل است که به صاف و صیقلی کردن قطعات چوبی، باربرداری و فرم دهی سطح چوب پرداخته می‌شود. برای انجام این کار از ابزارهای سوهان، سنباده و چوب ساب استفاده می‌شود. هر کدام از انواع سنباده، دارای دندانه‌های زبر و سخت می‌باشد که می‌توان برای ساییدن و صاف کردن انواع سطوح چوب، فلز، ام دی اف و غیره از آنها استفاده کرد. با انجام درست و صحیح این مرحله، کار رنگ کاری برایتان راحت‌تر خواهد شد و رنگ بهتر روی کار می‌خوابد.

• استفاده از سیلر و کیلر
سیلر در لغت به معنای آب‌بندی، بتونه‌کاری و درزگیری است. سیلر معمولا بوی تندی دارد و از آن به عنوان بتونه مایع، برای پر کردن منافذ و درز سطح چوب و یکدست کردن آن، استفاده می‌شود. سیلر یک مایع عسلی رنگ (یا بی رنگ) و شفاف است و به صورت کاملا براق یا مات مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیلر پس از مصرف روی چوب قابل مشاهده نمی‌باشد، بنابراین لازم است سطح تمیز و صافی را برای رنگ کردن، آماده کرد. ماده بی رنگ سیلر از موادی شامل زینک روی، رین سویدا، رزین نیترو سلولز و حلال وایلن بوتیل تشکیل شده است. بنابراین با ترکیب این مواد، ماده‌ای با کیفیت تولید می‌شود تا بعد از استفاده، چوب دچار ترک خوردگی یا پوسته شدن نشود. برای استفاده بهتر و کاربردی از این ماده مایع سفت باید آن را با تینر مخلوط کرد تا مایعی رقیق داشته باشیم و نتیجه بهتری پس از استفاده و پوشانندگی روی سازه مشاهده کنیم. نحوه استفاده از سیلر به این صورت است که باید برای پوشانندگی درز و منافذ موجود روی سطح چوب از پیستوله بادی، قلمو یا کاردک استفاده کرد. به این دلیل که اگر قبل از سیلر زدن به چوب از رنگ آستری برای آن استفاده کرده باشیم، دچار جدا شدن رنگ از سطح نشود. با این کار سطح صاف و مناسبی برای سنباده زدن و رنگ کردن چوب خواهیم داشت؛ به شرطی که زمان مناسبی برای خشک کردن سیلر چوب بگذاریم تا کاملا خشک شود.
قبل از اینکه از سیلر استفاده کنید بهتر است سطح روی چوب را سنباده بزنید تا تمام منافذ روی چوب صاف شود و سپس سطح چوب را با دستمال و باد پیستوله، کاملاً پاک کنید.

استفاده از سنباده نرم (نمره بالای ۲۰۰) برای سنباده‌ زنی سطح سیلر خورده بعد از خشک شدن سیلر، با هدف صاف کردن سطح چوب (و نه پاک کردن سیلر) الزامی است.
گاهی لازم است دو بار و بلکه بیشتر، سیلر روی چوب بزنید.
سپس می توانید از پوشش شفاف نهایی یعنی کیلر استفاده کنید. کیلر عمدتاً به صورت اسپری یا قوطی در اختیار شما قرار می گیرد. بسیار سخت و با دوام است. از رزین و الکل ساخته شده و به عنوان یک پوشش منعطف روی سطح استفاده می شود. البته کیلر معولاً به تنهایی روی سطح چوب استفاده نمی شود و قبل از استفاده لازم است با تینر فوری رقیق شود. کیلر نیز مانند سیلر در دو نوع مات و براق، بنا استفاده شما، عرضه می شود.
درصورتی‌که سطح نیاز به بتونه‌کاری داشت، حتما آن را نیز انجام دهید.

• رنگ کردن چوب
نکته دیگری که باید قبل از رنگ کاری به آن توجه کرد، استفاده از روغن مخصوص چوب است که استفاده از آن روی سطح کار می‌تواند یکنواختی رنگ و روان‌تر انجام دادن آن روی چوب را به همراه داشته باشد. افراد برای رنگ کردن می‌توانند از پیستوله یا قلمو برای رنگ کردن وسایل چوبی استفاده کنند اما باید به نکاتی توجه کنند تا کار تمیز انجام شود. یکی از این موارد رنگ کاری با قلمو در جهت بافت و الیاف چوب است تا رنگ بهتر روی کار بخوابد و تمام بافت چوب رنگ بگیرد. نکته دیگر در رنگ کاری چوب از طریق پیستوله است که باید طبق اصول خاصی انجام گیرد تا هنگام پاشیدن رنگ دچار مشکل نشوید. برای این کار باید پیستوله را در فاصله مشخص از سطح کار گرفت و پیچ مقدار پاشیدن رنگ را روی آن تنظیم کرد تا رنگ یکنواخت روی کار قرار بگیرد. پیستوله رنگ را نباید فقط در یک قسمت از چوب گرفت باید به صورت یکنواخت از بالا به پایین یا چپ به راست روی چوب حرکت داد. رنگ چوب را باید چند مرتبه انجام دهید تا کاملا یکدست و یکنواخت شود. نکته مهم دیگری که در هنگام رنگ کاری چوب باید به آن دقت کرد، درست کردن رنگ به صورت یک جا و نگهداری آن در ظرف در بسته است. با درست کردن رنگ به صورت یک جا از ترکیب رنگی که برای رنگ وسیله مورد نظر انتخاب کرده‌اید، خیالتان راحت است تا با مشکل چند رنگ بودن چوب مواجهه نشوید. ظرف‌ چوبی هم مانند دیگر لوازم چوبی برای اینکه محافظت شود و ماندگاری بالاتری داشته باشد، نیاز به پوشش‌ مناسب دارد. استفاده از پوشش بر روی چوب، به زیبایی و چشم نواز بودن آن خواهد افزود و خریدار رغبت بیشتری برای خرید و استفاده از یک محصول زیبا خواهد داشت. استفاده از پوشش مناسب بر روی چوب به عمر بیشتر، ماندگاری و دوام ظرف کمک خواهد کرد. رنگ مناسب مخصوص چوب، مانع از رشد انواع قارچ و باکتری خواهد شد. همان‌طور که می دانیم کپک، خطرات بسیاری برای سلامت انسان‌ها دارد. با توجه به اینکه ظرف‌های چوبی پس از استفاده شسته می‌شوند، یک پوشش خوب می‌تواند به آب‌گریز شدن چوب کمک کند. بهتر است دقت داشته باشیم و از کلمه ضد آب استفاده نکنیم. در واقع بیشتر رنگ‌های مخصوص چوب، سطح را آب‌گریز می‌کنند نه ضد آب.

• انواع رنگ قابل استفاده برای چوب :
رنگ فوری برای چوب
- سیلر کیلر
سیلر نقش محافظت از چوب برای جلوگیری از نفوذ رنگ را به عهده دارد. سیلر به عنوان رنگ اولیه بر روی چوب استفاده می شود و مانع از نفوذ رنگ به رگه ها و داخل چوب می شود. بعد از استفاده از سیلر، نوبت کیلر زدن است. کیلر با تینر فوری رقیق و سپس روی سطح سیلرزده شده به عنوان لایه مکمل استفاده می شود.
- پلی استر و نیم پلی استر
این نوع رنگ ها به عنوان لایه نهایی بعد از سیلر و کیلر استفاده می شود و دارای مقاومت بالاتری نسبت به آنها هستند. رنگ های پلی استر و نیم پلی استر انواع مختلفی دارند. و در انواع مات، نیم مات یا روشن عرضه می شود.

رنگ روغن
کاربرد بسیار وسیع در مصارف عمومی از جمله سطح محصولات چوبی دارد. برای محصولات چوبی غیر ظریف قابل استفاده می باشد. تمام سطوح روی چوب را فرا می گیرد و هیچ نشانه ای از رگه ها و گره های سطح چوب باقی نمی گذارد. برای مصارف معمولی بدلیلی که تمام سطح روی محصول را می پوشاند امتیاز قابل توجه محسوب می شود. برای رقیق کردن رنگ، از تینر استفاده می شود. کیفیت رنگ ارتباط مستقیم با تینر ترکیب شده دارد و بهتر است برای چنین رنگی از تینر روغنی استفاده کنید.

رنگ گیاهی
از جمله بروزترین رنگ های مورد استفاده بر روی چوب با فناوری ها و تکنولوژی جدید است. رنگ روغن گیاهی قابل استفاده برای چوب، دارای مزیت های بسیار عالی است و استفاده از آن بسیار ساده و آسان می باشد. باعث تسریع عملیات رنگ چوب می شود و برای انواع محصولات چوبی از جمله ظروف قابل استفاده است.

رنگ آکریلیک
یکی دیگر از رنگ های پرکاربرد امروزی برای چوب رنگ آکریلیک است. ممکن است استفاده از این رنگ، کمی گران محسوب شود و فرد نیاز به دانش تخصصی از نحوه استفاده از آن دارد.

رزین های اپوکسی
این مواد به نوعی می توانند رنگ چوب نیز تلقی شوند و با استفاده از آن، می توان طرح های بسیار زیبای سه بعدی را بر روی سطوح چوبی ایجاد کرد.

رنگ پلی یورتان
پلی یورتان نیز نوعی دیگر از رنگ های مناسب برای چوب هستند که تقریباً شرایط مشابه با رزین ها را دارند.

رنگ لاک الکل
این رنگ، جلابخشی قابل توجهی بر روی سطح چوب ایجاد می کند. به عنوان یک نقطه ضعف، این نوع رنگ، مقاومت خوبی در برابر حرارت و اسیدها ندارد.

رنگ واکس چوب
امروزه برای رنگ آمیزی روی سطوح چوبی از این رنگ استفاده نمی شود و کماکان یک ترفند قدیمی است و برای جلا دادن سطح چوبی ایده جالبی است. استفاده از این رنگ بسیار سریع و راحت است و نیاز به ابزار خاصی هم ندارد.